Apagar a voz de Bretón

Contan que cando Truman Capote leu na prensa a noticia do asasinato múltiple que acabou coa familia Clutter (Herbert William Clutter, propietario da granxa River Valley, a súa muller Bonnie Fox, e os seus fillos Nancy e Kenyon, de dezaseis e quince anos), chamou á súa amiga Harper Lee, autora de Matar un rousinol. Os dous viaxaron desde Nova York ata Holcomb, unha pequena localidade de Kansas. Querían coñecer todos os detalles da masacre que sacudiu a sociedade norteamericana. Entrevistaron a todos os veciños da familia asasinada na procura da verdade. Truman Capote decidiu que aquel traballo de investigación non ía consistir nunha reportaxe para The New Yorker. Ía ser a súa obra mestra. Dirixiuse á prisión de Lansing, onde estaban cumprindo condena os asasinos da familia, Dick Hickcock e Perry Smith, para entrevistalos. Así nace A sangue frío, a novela que el bautizou coma «non fiction novel» e que sentou as bases do «true crime». Dicir que a novela foi un éxito é quedar escasa na valoración. Nos primeiros catro meses, a cifra de vendas alcanzou cada semana os cincuenta mil exemplares vendidos. Truman obrara un milagre. Para celebralo, organizou unha gala no hotel Praza de Nova York, a que foi bautizada coma a festa máis importante do século XX. Cincocentas persoas convidadas que debían ir vestidas con prendas en branco e negro. Unha frivolidade que dá para debater, se pensamos na orixe de todo: a familia Clutter, asasinada de maneira salvaxe.

A editorial Anagrama anunciaba esta semana a paralización sine die da distribución de El Odio, De Luisgé Martín. A novela narra o crime de José Bretón, que asasinou os seus dous fillos Ruth e José, de seis e dous anos, nunha fogueira da finca familiar de «Las Quemadillas». Bretón alega que non quería que os seus fillos se criasen coa familia da súa esposa. Non é preciso afondar moito máis no móbil. A vicaria é unha versión tan descarnada da violencia que considero innecesario entrar na cabeza de quen a exerce. Non comprendo a fascinación morbosa por Bretón, a soa posibilidade da construción dunha imaxe complexa e misteriosa deste parricida -que non deixa de ser un asasino machista- prodúceme repulsa. Tamén a publicación desta novela, que recolle as cartas que o seu autor, Luisgé Martín, intercambiou con Bretón, así coma a entrevista onde o asasino confeso detalla como procedeu a rematar coa vida dos cativos. Talvez ninguén - nin a editorial Anagrama, nin Luisgé, nin o propio Bretón, contaban con que Ruth Ortiz fose bater co puño sobre a mesa, interpoñendo unha denuncia por posible quebrantamento de condena.

A min non me importa o que ten dentro da cabeza Bretón. Impórtame o que ten na cabeza Ruth Ortiz. Coa escrita e publicación deste libro trivializouse a súa dor e subestimouse a súa capacidade para plantarse diante dun Xulgado e berrar «basta xa». Cando Bretón estaba podrecendo nunha cela, cando a sociedade xa non tiña a cabeza posta nel, aparece unha editorial disposta a proporcionarlle un altofalante. Non atopo xustificación ética para escribir con fins comerciais -os literarios aquí déixoos a un lado- sobre unha traxedia deste calibre, cando existe unha muller que convive co feito de que os seus fillos foron asasinados. Revitimizala así paréceme unha crueldade. Levo toda a semana lendo comentarios onde comparan a obra de Luisgé, coa de Truman Capote. Non deixo de medir as distancias do lugar, do contexto social, dos autores, e repetirme que Capote era un xornalista norteamericano que publicou un true crime hai cincuenta e sete anos, unha novela baseada no asasinato dunha familia completa, sen superviventes, a mans de dous descoñecidos. Entendo o debate ético e a controversia, o que non comprendo é que ninguén pensase en Ruth Ortiz, na violencia vicaria, no feito de proporcionarlle a Bretón máis cancha para seguir torturando a unha muller que ten que estar preguntándose que país é este, onde hai persoas que defenden que o seu verdugo ten dereito a detallar a atrocidade que cometeu.

Suscríbete para seguir leyendo